Mehmet Emin Resulzâde’nin Ölüm Yıldönümü: Türk Dünyasının Özgürlük Meşalesi
Bugün, Azerbaycan Türkçülüğünün ve bağımsızlık mücadelesinin öncü isimlerinden Mehmet Emin Resulzâde’nin ölüm yıl dönümü. Türk dünyasının bu büyük lideri, sadece Azerbaycan’ın değil, tüm Türk milletinin hürriyet mücadelesinin sembollerinden biri olmuştur. 6 Mart 1955’te Ankara’da hayata gözlerini yuman Resulzâde, ardında Türk dünyasına ilham veren bir miras bırakmıştır.
Bir Ömür Türkçülük ve Bağımsızlık İçin
Mehmet Emin Resulzâde, 31 Ocak 1884’te Bakü’de doğdu. Genç yaşlarından itibaren milliyetçi düşüncelerle yoğrulmuş ve Azerbaycan’ın bağımsızlığı için mücadeleye atılmıştır. 1905 Rus Devrimi’nin etkisiyle gelişen siyasi ortamda, Azerbaycan’da millî bilinçlenmeyi sağlayan birçok faaliyet içinde bulunmuştur. O dönemde Rus Çarlığı’nın baskısına karşı Türkçü ve özgürlükçü fikirleri savunmuş, “Difai” adlı teşkilatın içinde yer alarak Türk milletinin çıkarlarını koruma yolunda önemli adımlar atmıştır.
1911 yılında İran’a giderek İran Meşrutiyet Hareketi’ne destek vermiştir. Ardından Osmanlı topraklarına geçen Resulzâde, İstanbul’da bir süre kalarak Türkçü fikirleri yakından takip etmiştir. Ancak onun en büyük ideali, doğduğu topraklarda bağımsız bir Azerbaycan devleti kurmaktı.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin Kuruluşu
1917’de Rusya’da gerçekleşen Bolşevik Devrimi’nin ardından, Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesi hız kazanmıştır. Mehmet Emin Resulzâde, 28 Mayıs 1918’de ilan edilen Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurucuları arasında yer aldı ve cumhurbaşkanlığı görevini üstlendi. O gün tarihe altın harflerle kazınan “Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez!” sözünü söyleyerek Azerbaycan’ın bağımsızlık aşkını tüm dünyaya duyurdu.
Ne var ki, bu özgürlük kısa sürmüştür. 1920’de Kızıl Ordu Azerbaycan’a girerek cumhuriyeti devirdi ve Resulzâde tutuklandı. Bolşevikler tarafından Moskova’ya götürüldü, ancak Stalin’in emriyle serbest bırakılarak sürgüne gönderildi. Hayatının geri kalan kısmında Sovyet esaretine karşı Azerbaycan’ın bağımsızlığı için mücadele etmeye devam etti.
Sürgün Yılları ve Türk Dünyasına Hizmeti
Resulzâde, sürgün hayatında Türkiye, Polonya, Almanya ve Romanya gibi ülkelerde faaliyetlerde bulundu. Türkçü ve Turancı çevrelerle iş birliği yaparak, Sovyet baskısı altındaki Türk halklarının özgürlüğü için çalıştı. Özellikle II. Dünya Savaşı sırasında, Almanlarla temasa geçerek Azerbaycan davasını uluslararası platformlarda duyurmaya çalıştı. Ancak onun için en güvenli liman Türkiye oldu.
1947 yılında Türkiye’ye yerleşen Resulzâde, burada Azerbaycan kültürünü ve millî davasını yaşatmak için “Azerbaycan Kültür Derneği”ni kurdu. Aynı zamanda “Yeni Kafkasya”, “Azeri Türk” ve “İstiklâl” gibi dergilerde yazılar yazarak Türk gençliğine ve Azerbaycan’ın geleceğine ışık tuttu.
Resulzâde’nin Mirası
Mehmet Emin Resulzâde, 6 Mart 1955’te Ankara’da vefat etti ve Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi. O, yalnızca Azerbaycan’ın değil, tüm Türk dünyasının hürriyet ve bağımsızlık meşalesiydi. Günümüzde Azerbaycan bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdürüyorsa, bunda Resulzâde ve onun dava arkadaşlarının büyük payı vardır.
Bugün, onun mirası Azerbaycan’da ve Türkiye’de büyük bir saygıyla anılmaktadır. “Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez” sözü, Azerbaycan’ın bağımsızlık ruhunu ve Türk milletinin sarsılmaz iradesini yansıtmaktadır.
Resulzâde’nin açtığı yolda yürüyen Türk milliyetçileri, onun ideallerini yaşatmaya ve Türk birliğini gerçekleştirmeye devam edecektir. Ruhu şad, mekânı cennet olsun!